Çağrı tekrar çekilir mi? (5) M.Nedim Hazar

Burada Milli Sinema Tarihi ya da Yücel Çakmaklı filmografisinin analizini yapacak durumumuz yok. Merak edenler, bir kısmına benim de katkıda bulunduğum (özellikle 'Milli Sinema ve Yücel Çakmaklı' maddesi) "Türk Sineması'nda Yerli Arayışlar" isimli kitaba bakabilirler. (Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2010)

Fakat 100 yıldan fazla bir geçmişe sahip olan sinemanın 40 yıldan daha büyük bir diliminde varlık göstermeye çalışan 'inanç' merkezli filmler dikkatle analiz edildiğinde, bugün için şu temel sorunları görmek mümkün.

Hikâye: Her fırsatta çok büyük tarihe, önemli bir geçmişe ve destansı hikâyelere sahip olduğumuzu söyleyip bununla gurur duyarız. El hak, haklılık payı büyük bir tespittir bu. Ancak sıkıntı şurada; tarihi ciddiyetle ve bilimsel objektiflikte ele alabilen eser sayımız yok denecek kadar az. İslam ya da Türk tarihini hakkıyla filme alabilmek için, filme malzeme olacak derecede sağlam metinler –yeteri kadar- olup olmadığı tartışma konusudur.

Senaryo: Var olan önemli tarihsel metinleri anlayabilecek, bunu hakkıyla sinemaya aktarabilecek derecede sinemayı ve dramaturjiyi bilen insan sıkıntısı da en önemli etkenlerden biri. Merhum Akkad'ın dediği gibi, tarihi, inancı, hassasiyetleriyle bilen insanların sinemayı bilmemesi, sinemayı bilenlerin de bu hassasiyetleri umursamaması, ya 'İstanbul Kanatlarımın Altında' gibi oryantalist yapımlar yahut 'Muhteşem Yüzyıl' gibi garabetler üretilmesinden başka bir işe yaramıyor.

Senaryo meselesi sadece 'teknik' açıdan sıkıntılı bir alan değil, 'tercih' açısından da problemli. Film Arası Dergisi'nin son sayısında kapak yaptığı 'Darbe ve Sinema' dosyası vesilesiyle de belirtmiştim; inanç hassasiyeti olan sinemacılarımızın 'toplumu doğru okumak' gibi bir problemleri olduğunu düşünüyorum. Çok basit bir örnek: 28 Şubat bu ülkenin üzerinden silindir gibi geçmiş, toplumu; özellikle muhafazakâr kesimi dümdüz etmiş bir süreç. Siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel vesaire, birçok alanda inanılmaz kırılmalar, ezilmeler, deformasyon yaşanmış. Peki, siz sadece bir adet bile olsa, bu süreci aklı başında irdeleyen (başarısız da olsa) bir film gördünüz mü?

Yönetmen: Diyelim ki çok güçlü metinler bulundu ve şuurlu/yetenekli senaristler ile bunlar birer sinema tekstine dönüştürüldü. 40 yıllık (elbette ülkemiz için söylüyorum) yerli (bunu coğrafi/lokasyon anlamında kullanmıyorum) sinema hassasiyeti olan film tarihimize baktığımızda, bu tür çalışmaları yapan yönetmen sayısının bir elin parmaklarını geçmediğini görüyoruz. Olanlar da, neredeyse her adımda destek yerine köstek görmüşler. Şüphesiz kusursuz ya da yanlışsız değiller. Lakin eleştirilirken hatalarını fark ettirecek bir dil kullanmak yerine, 'Bu ne kepazelik' yaklaşımıyla büsbütün küstürülmüş ya da kimin ne dediğini umursamaz hale gelmişler.

Yapımcı: Hiç unutmam, 'İslami Holding' olarak bilinen kuruluşlardan birinin patronuyla, vaktiyle yaptığımız görüşmede, "Kardeşim getirin Çağrı gibi senaryo, ne kadar para istiyorsanız verelim!" demişti. Aynı zat, bir süre sonra hiç de fena olmayan bir senaryoyu, başkasına (bir bilene) okutmak yerine kendi okumuş ve 'Bu ne biçim senaryo kardeşim, bir 'Selamünaleyküm' bile yok' diyerek iade etmişti.

Ve bir dostumun şöyle bir iddiası var: Bu zihniyete, Cesur Yürek, Gladyatör gibi filmlerin senaryolarını versen dahi beğenmezler. Ki hatta merhum Akkad yaşıyor olsa ve eliyle Çağrı'nın senaryosunu verip yapımcılık teklif etse, kabul görür müydü emin değilim.

Belki biraz sert gelebilir bu iddia ama tamamen haksız da sayılmaz... Bugün İslami hassasiyeti olan büyük şirketlere baktığımızda, hemen hiçbirinde kültür-sanat ile ilgili bir kaygı görmüyoruz maalesef. 'Olmasın' demiyorum asla ama futbola, basketbol ve diğer sporlara yapılan harcamaların yüzde birini sanata-sinemaya ayırmış olsalar, bugün bu tartışmaların hiçbiri yapılıyor olmazdı. Harcadıkları para o kadar büyük ki, günümüzde sponsorluk aracılığıyla alınan bir sporcu fiyatına film çekmek mümkündür.

Bir yazılık daha mesafemiz kaldı, ha gayret!