Hitler faşizmi muhalif basını nasıl yok etti? Yücel ÖZDEMİR

“Başkanlık” için Hitler’in yolundan “üniter başkan” olma örneği verildikten bu yana epey mesafe katedildi. Atılan adımların bir kısmı adeta “ayak izlerine basarak” ilerleme şeklinde oldu. Hal böyle olunca insan kıyaslamaya devam etmeden edemiyor.
Hayatın Sesi, İMC ve TV10’un da aralarında olduğu 12 televizyon ve 11 radyo kanalının kapatılması da basının alanında Hitler faşizmi döneminde yapılanlarla “müthiş” denilecek kadar benzerlikler taşıyor.
28 Şubat 1933’teki Reichtag yangını provokasyonundan sonra çıkarılan yasa dayanak yapılarak, 26 Mayıs 1933’te Alman Komünist Partisine (KPD), 14 Temmuz 1933’te ise Sosyal Demokrat Partiye (SPD) yakın olan gazete ve yayınevleri yasaklanırken, mallarına tıpkı bugün Türkiye’de yapıldığı gibi el konuldu. El konulan mallar sonradan faşist Hitler’in partisi NSDAP’nin yayınevlerine verildi.
Sendikalar ve yayınları 2 Mayıs 1933’te yasaklanmıştı.
Buna rağmen, Hitler’in “erken iktidar dönemi”nde, yani 1933’ün başlarında, NSDAP’nin tam olarak kontrol edemediği bazı yayın organları varlığını sürdürmeye, gazeteciler mesleklerini icra etmeye devam etmişti. Baskı ve tutuklamadan ötürü 2 bin yayıncı ve yazar yurt dışına çıkmak zorunda kalmıştı.
“Demagoji Ustası” Joseph Goebels’in Mart 1934’te “Propaganda Bakanlığı”na atanmasıyla birlikte, basın ve aydınlar üzerindeki baskı özel plan çerçevesinde sistematik hale getirildi. Ve Goebels göreve başlarken hedefini “Basını hükümetin elinde piyano gibi çalabileceği bir alete dönüştürmek” olarak ilan etmişti.
Öyle de yaptı.
Goebels her fırsatta basının “Alman ulusunun çıkarına göre yayın yapması”ndan söz etti ve bunu yapmayanları “vatan haini” ilan etti. Rejime bağlı “milli basın” yaratmak için gereken ne varsa yapıldı Goebels tarafından.
Bu süreçte iki önemli adım daha atıldı. Birincisi, Hitler ve partisi NSDAP ile aynı görüşte olmayan liberal gazetecileri ve yazarları susturmak, ikincisi de tam olarak NSDAP’nin kontrol edemediği basın-yayın organlarına kayyum atamak...
Yani, politik olarak hizaya getirilemeyen liberal ve şahıslara ait yayınlar özel yasalarla kayyum atanarak ele geçirildi.
Şu tesadüfe bakın ki; Hayatın Sesi, İMC ve TV10’un kapısına kilit vurulduğu günden tam 83 yıl önce, 4 Ekim 1933’te çıkarılan ve 1 Ocak 1934’te yürürlüğe giren Yazım Yasası (Schriftleitergesetz), Hitler rejimine karşı çıkan, eleştiren gazetecilere ve yazarlara meslek yasağını getiriyordu.
Bugün Türkiye’de hükümetin çizgisine aykırı yayın yapan televizyonların kapatılması da aslında fiilen, meslek yasağı anlamına geliyor.
Hitler rejiminde, ülkede faaliyet yürütecek gazeteci ve yazarların listesini onaylamayla yükümlü “Yazım Yasası” (Gazetecilik Yasası olarak da biliniyor), kimin gazeteci ve yazar olabileceğinin kurallarını belirliyordu. Goebels tarafından üyeleri atanan “Meslek Mahkemesi”nin (Berufsgericht) belirlediği listeye giremeyenler artık gazeteci ve yazar sayılmıyordu.
Yedi maddelik yasada, asıl olarak gazetecilik ve yazarlık yapanların saf Alman (Ari) ırkından ve dünya görüşü bakımından faşist rejimle uyumlu olması esas alınmıştı. Ari olmayanlarla evlenenler de bu listeye giremiyordu.
Böylece bu kriterlere uymayan 1300 yazar ve gazeteci meslekten men edildi.
Bütün bunlara bir de basına mali baskıları eklemek gerekiyor. Değişik kaynaklara göre, Hitler’in başbakan olduğu ocak 1933’te Almanya’da 3 bin 400 ulusal ve yerel gazete vardı. O vakit gazeteler bugünkü gibi her gün değil, haftada üç-dört gün yayımlanıyordu.
Siyası baskılardan ötürü “tek ses”in hakim olduğu ülkede zamanla gerçekten başka ses kalmadı. Komünist ve sosyal gazetelerin kapatılmasına ses çıkarmayan liberal basın da bir süre sonra baskılardan payına düşeni adlı. Nisan 1935’e gelene kadar 400 gazete kapatıldı ya da kayyum atandı. 1939’da savaşın başlamasıyla birlikte el konulan gazete sayısı hızla arttı ve 1941’de bu sayı 550’ye çıktı. 1943’ün sonuna kadar ise “savaş durumu” denilerek kapatılan gazete sayısı 950’ye ulaştı. Savaşın bitimine yakın bir sürede ise, yani 1944’ün sonunda, ülkede faaliyet yürüten şahıslara ait 625 gazetenin toplam tiraj 4.4 milyon iken, NSDAP’in elinde bulunan 352 gazetenin toplam tirajı 21 milyon idi.
Bunlar aynı zamanda Türkiye’nin Suriye ya da Irak’ta savaşa girmesi durumunda nelerin olabileceğinin habercisi...
“Tek ses” çıkarmasına rağmen Hitler’in ömrü uzun sürmedi. Savaş bittiğinde Alman halkı onun iyiliğinden çok kötülüğünü konuştu, halen de konuşuyor.
Egemen faşist ideolojiden başka bir görüşün duyulmasına, yayılmasına izin vermeyen Hitler faşizmi bugün hem Almanya hem de insanlık tarihi açısından kara bir leke.
İnsanlık tarihi, geçmişten bu güne fikir ve basın özgürlüğü uğruna büyük bedeller ödedi ve ödemeye de devam ediyor. Ödenen bedellerin ardından elbette karanlıktan çıkıp aydınlık yarınlara ulaşılacaktır. Çünkü hiçbir muktedir ebediyen işbaşında kalmamış, kalamayacaktır. En önemlisi de muktedirlerin sonu çoğunlukla trajik olmuştur.