Dijital dünya kütüphanesi hizmetinizde

Dünyanın görüntülü, yazılı ve sesli hafızası ‘dijital dünya kütüphanesi’ geçen hafta açıldı. El yazmaları, haritalar ve daha fazlası burada.

Filmler bize ‘matrix’i yaşatsa da henüz o boyuta geçemedik, somut âlemde yaşıyoruz. Gerçi sanal âlemdeki büyük devrimler insanoğlunun dijital dünyaya doğru ilerlediğini gösteriyor. Sanal paranın ardından sanal görüntü artık hayatımızda. İşte bir yenisi; sınır tanımayan ve tüm insanlığın kullanımına sunulan sanal dünya kütüphanesiyle karşı karşıyayız. En başta söyleyelim sadece adı ‘dijital dünya kütüphanesi’, aslında, dünyanın sanal görüntülü, yazılı ve sesli hafızası. Hem de bir ‘tık’ mesafesinde.

2005’te abd kongre kütüphanesi’nin direktörü james h. Billington tarafından birleşmiş milletler (bm) eğitim, bilim ve kültür teşkilatı’na (unesco) sunulan dijital dünya kütüphanesi projesi geçen hafta faaliyete girdi (www.wdl.org). Ücret ve üyelik gerektirmeyen dijital kütüphanede, dünya genelindeki büyük kütüphanelerden seçilmiş, telif hakkı bulunmayıp kamuya mal olmuş eserlerin dijital versiyonları sunuluyor. İngilizce, arapça, çince ve rusça dâhil yedi farklı dilde arama ve gezintiye imkân tanıyan siteye, mısır’daki iskenderiye kütüphanesi de teknik destek sağlıyor. Projeye ayrıca rusya ulusal kütüphanesi, abd kongre kütüphanesi, rus devlet kütüphanesi, fransa ulusal kütüphanesi ile çeşitli ülkelerin kültür ve eğitim kuruluşları da katkıda bulunuyor. Google başta büyük firmaların bağışları sitenin hayata geçirilmesini sağlamış.

dijital dünya kütüphanesi’nin kullanım kolaylığı ile yüksek çözünürlüğünün yanında muhtevası da oldukça geniş. Hâlihazırda geçen hafta yayına girse de rusya’dan abd’ye, bosna hersek’ten çin’e, hatta etiyopya’ya kadar 60 farklı ülkeden, mö’den 1950 sonrasına kadar 1170 seçme eserin dijital versiyonunu meraklılarına sunuyor. Sitede tarihten coğrafyaya, sanattan bilime kadar birçok farklı konuda, tarihî el yazmalar (124), atlaslar, haritalar, fotoğraflar ve posta kartları bulunuyor. Bölgesel ve dinî özelikleri gösteren minyatür çizimlerin yanı sıra kültürel-siyasi müzik ve videolar da mevcut. Sanat ve mimari ile ilgi materyaller de oldukça iyi. Mesela 1905’te buharalı bir tüccarın nasıl giyindiğini hatta 1890’ların avrupa yahut asya kentlerinin haritalarıyla panoramalarını (istanbul dâhil) birkaç saniye içinde inceleyebiliyorsunuz. Hem de yüksek çözünürlükte renklendirilmiş hâlleriyle. Bununla birlikte incelediğiniz eserin şeceresi, özeti ve hâlihazırda nerede bulunduğunun bilgisi de sunuluyor.

Şüphesiz dijital kütüphanenin bizi etkileyen en önemli özelliği, osmanlı imparatorluğu’nu o günün şartlarında 3 kıtada yansıtan 41 eser. Haritalar, el yazmaları ve fotoğraflar. Türkiye başlığı altın ise, hoca sadeddin efendi’nin (1536-99) menâkıb-ı sultân selîm hân adlı el yazması ile çoğu istanbul ve anadolu’daki insan manzaralarından oluşan 18 eser mevcut. 1900’lerde artvin’de yaşayan ermeni bayanları yansıtan kareler dikkat çekici. Sultan abdülhamid han’ın fotoğraf albümünden çıkan makedonya-manastır’daki türk okulu bölümün gözdesi.

Unesco dünyanın üçüncü en büyük dijital kütüphanesini niye kurdu? Örgüt tüm dünyadaki kütüphane ve arşivlerde yer alan dijital materyalleri internet ortamında bir araya getirerek, bunların çok daha geniş kitlelere ulaşabilmesini arzuluyor. Unesco bu yolla farklı kültürlere duyulan merakı arttırarak, küresel diyaloğa katkı sağlamayı hedefliyor. Abd ve avrupa kültürünün yanında çin, hindistan ve islam dünyasına ait eserlerin kısa süre sonra tıklama rekoru kıracağı su götürmez bir gerçek. Mesela, 1900’lerde abdülhamid han’ın treniyle şam’a gidenleri görmek istemez misiniz?

Tanıtılan siteye gitmek için tıklayın >>> www.wdl.org